«Խաղաղության համաձայնագրի տեքստի 80-90 տոկոսը, արտգործնախարարի՝ ինձ տրամադրած տեղեկություններով, արդեն համաձայնեցված է»,- Բաքվի վերահսկողությանն անցած Շուշիում հայտարարել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը։ Նա հավելել է, որ Հայաստանին ստիպել են տեքստից հեռացնել Արցախի վերաբերյալ դիրքորոշումն ու տերմինաբանությունը, ինչը ճանապարհ բացեց կարգավորման գործընթացի հետագա զարգացման համար։ Միևնույն ժամանակ, ըստ Ալիևի, «երկու հարց բաց է մնում»։                
 

«Ար­տա­գաղ­թի ըն­թաց­քը կանգ չի ա­ռել, և որ­քան ազն­վո­րեն սա խոս­տո­վա­նենք, այն­քան լավ»

«Ար­տա­գաղ­թի ըն­թաց­քը կանգ չի ա­ռել, և որ­քան ազն­վո­րեն սա խոս­տո­վա­նենք, այն­քան լավ»
10.04.2020 | 13:52

«Ի­րա­տե­սի» հյու­րը Վա­նա­ձո­րի Հով­հան­նես Ա­բե­լյա­նի ան­վան դրա­մա­տի­կա­կան թատ­րո­նի գե­ղար­վես­տա­կան ղե­կա­վար ՎԱ­ՀԵ ՇԱՀ­ՎԵՐ­ԴՅԱՆՆ է:

-Պա­րոն Շահ­վեր­դյան, Թու­մա­նյա­նի հո­բե­լյա­նա­կան տա­րում նա­խա­տե­սել էիք ի­րա­կա­նաց­նել մի շարք ծրագ­րեր, մաս­նա­վո­րա­պես՝ «Ա­նուշ», «Գի­քո­րը» ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րի բե­մադ­րու­թյուն­նե­րը: Հետևե­լով Հով­հան­նես Ա­բե­լյա­նի ան­վան դրա­մա­տի­կա­կան թատ­րո­նի ան­ցու­դար­ձե­րին՝ ի­րա­զեկ եմ, որ «Ա­նու­շի» բե­մադ­րու­թյու­նը հա­ջո­ղու­թյամբ կա­յա­ցել է: Ի՞նչ կա­սեք «Գի­քո­րի» մա­սին:
-Ինձ հա­մար ա­մե­նա­կարևո­րը «Ա­նու­շի» բե­մադ­րու­թյունն էր: Բո­լո­րիս է հայտ­նի Ար­մեն Տիգ­րա­նյա­նի օ­պե­րան, չկա մի հայ, որ այդ օ­պե­րա­յից որևէ հատ­ված չեր­գի: Շատ սի­րե­լի է այս պոե­մը, բայց դրա­մա­տի­կա­կան ժան­րում այն հա­ճախ չի ներ­կա­յաց­վում: Դեռ տասն­հինգ տա­րի ա­ռաջ էի ո­րո­շել բե­մա­կա­նաց­նել, բայց Սուն­դու­կյա­նի թատ­րոն տե­ղա­փոխ­վե­լուս պատ­ճա­ռով չկա­րո­ղա­ցա ա­նել դա: Հի­մա վեր­ջա­պես հա­ջող­վեց: Շատ վա­խե­նում էի, որ հան­դի­սա­տե­սը կա­րող է այն չըն­դու­նել:
-Թերևս, Թու­մա­նյա­նի բնօր­րա­նում մար­դիկ ա­ռա­վել զգա­յուն են Մեծ լո­ռե­ցու ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րի հար­ցում: Սա՞ էր Ձեզ ան­հան­գս­տաց­նում:
-Ա­յո՛, նաև դա: Մինչև ներ­կա­յաց­ման պրե­միե­րան շա­տերն ինձ հարց­նում էին՝ ե­րաժշ­տու­թյու­նը լի­նե­լո՞ւ է, Լոռ­վա բնաշ­խար­հը երևա­լո՞ւ է: Պա­տաս­խա­նում էի՝ ոչ: Զար­մա­նում էին, տա­րա­կու­սում, թե ինչ­պե՞ս կա­րե­լի է ա­ռանց այդ ա­մե­նի «Ա­նուշ» բե­մադ­րել: Սա ինձ շատ էր ան­հան­գս­տաց­նում: Բայց ես նաև հաս­կա­նում էի, որ հան­դի­սա­տե­սը փոխ­վել է, տաս­նա­մյակ­ներ ա­ռաջ­վա հան­դի­սա­տե­սը չէ: Եվ այ­սօր­վա մո­տե­ցու­մը «Ա­նու­շին», այ­սօր­վա թա­տե­րար­վես­տին, թատ­րո­նի ձե­ռագ­րին հա­մա­հունչ մո­տե­ցումն ըն­դուն­վեց ոչ միայն ե­րի­տա­սարդ­նե­րի, այլև այն մարդ­կանց կող­մից, ո­րոնք ժա­մա­նա­կին տե­սել և սի­րել էին Տիգ­րա­նյա­նի «Ա­նու­շը»։ Բո­լոր ժա­մա­նակ­նե­րի հա­մար էլ ժա­մա­նա­կա­կից են և՛ «Ռո­մեո և Ջու­լիե­տի», և՛ «Ա­նու­շի» պատ­մու­թյուն­նե­րը, և՛ նման մյուս պատ­մու­թյուն­նե­րը: Ոչ միայն ժա­մա­նա­կա­կից են, այլև սի­րե­լի: Եվ ինձ ու­րա­խաց­րեց, որ իմ գտած լու­ծու­մը հա­վա­նե­ցին մար­դիկ, ան­գամ խոս­տո­վա­նե­ցին, որ այլ կերպ չէին ցան­կա­նա տես­նել այ­սօր Ա­նու­շին: Ինչ վե­րա­բե­րում է «Գի­քո­րին», այն մնաց ե­րա­զանք, ո­րով­հետև չկա­րո­ղա­ցանք ֆի­նանս­ներ գտ­նել՝ ի­րա­կա­նաց­նե­լու հա­մար: Հի­մա էլ չեմ հրա­ժար­վել այդ գա­ղա­փա­րից: «Գի­քո­րը» բե­մադ­րե­լու հա­մար տա­րե­դար­ձի սպա­սել պետք չէ: Պար­զա­պես հի­մա դա հնա­րա­վոր չէ ա­նել, ո­րով­հետև մեր թատ­րո­նը պատ­րաստ­վում է հիմ­նա­նո­րոգ­ման, և մեր աշ­խա­տանք­նե­րը այլ հու­նի մեջ են: Շեն­քի վե­րա­նո­րո­գու­մից հե­տո ան­պայ­ման կանդ­րա­դառ­նանք «Գի­քո­րին»:
-Յու­րա­քան­չյուր մշա­կու­թա­յին ո­լորտ կա­րիք ու­նի տե­սա­բան­նե­րի ու­շադ­րու­թյան: Որ­քա­նո՞վ են թա­տե­րա­գետ­նե­րը հե­տաքր­քր­ված Վա­նա­ձո­րի թատ­րո­նով:
-Նախ­կի­նում, ա­յո՛, կար այդ ու­շադ­րու­թյու­նը: Վեր­ջին տա­րի­նե­րին՝ ո՛չ: Մի ցա­վա­լի ի­րո­ղու­թյան մա­սին պի­տի բարձ­րա­ձայ­նեմ. ո՞ւր են թա­տե­րա­գետ­նե­րը: Կի­նո­յի և թատ­րո­նի ինս­տի­տու­տում վա­ղուց չկա թա­տե­րա­գի­տու­թյան բա­ժին: Հի­մա ա­վե­լի շատ լրագ­րող­ներն են թա­տե­րա­գի­տու­թյամբ զբաղ­վում: Ոչ բո­լո­րին է դա հա­ջող­վում, բայց ի­հար­կե, կան լավ լրագ­րող­ներ, ո­րոնք կա­րող են թա­տե­րա­գետ կոչ­վել: Նրանց կող­մից կա մեր թատ­րո­նի նկատ­մամբ ո­րո­շա­կի վե­րա­բեր­մունք: Խոս­քը միայն լավ վե­րա­բեր­մուն­քի մա­սին չէ: Ա­վե­լի ճիշտ կլի­նի ա­սել, որ նրանք հետևում են իմ ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ճա­նա­պար­հին: Դա լավ է, բայց քիչ է: Պի­տի ա­սեմ, որ ոչ միայն մար­զում, այլև Երևա­նում կա թա­տե­րա­գետ­նե­րի պա­կաս: Երևա­նում նույն­պես լրագ­րող­ներն են լրաց­նում այդ բա­ցը: Հույս ու­նեմ, որ ինս­տի­տու­տի նոր ղե­կա­վա­րու­թյու­նը կմ­տա­հոգ­վի այս հար­ցով: Պար­տա­դիր չէ ա­մեն տա­րի թա­տե­րա­գի­տա­կան կուրս բա­ցել, բայց եր­կու-ե­րեք տա­րին մեկ գո­նե պետք է կա­տա­րել ըն­դու­նե­լու­թյուն այդ բաժ­նում, որ­պես­զի այս տա­րի­նե­րի թատ­րո­նի պատ­մու­թյան մեջ վա­կուում չա­ռա­ջա­նա: Այս կամ այն ներ­կա­յաց­ման մա­սին թռու­ցիկ նյու­թե­րը, որ գր­վում են այ­սօր մա­մու­լում, թա­տե­րա­գի­տու­թյուն չեն, դրանք ըն­դա­մե­նը ին­ֆոր­մա­ցիա են, այդ­պես թատ­րո­նի պատ­մու­թյուն չի ստեղծ­վում:
-Մար­զում մշա­կույ­թի պա­հան­ջարկն ի՞նչ մա­կար­դա­կի վրա է: Դուք հան­րա­պե­տու­թյան մայր թատ­րոնն եք ղե­կա­վա­րել, այս ի­մաս­տով ա­վե­լի ակ­տիվ դաշ­տում եք ե­ղել: Մար­զը շա՞տ է զի­ջում մայ­րա­քա­ղա­քին մշա­կու­թա­յին հե­տաք­րք­րա­սի­րու­թյան ա­ռու­մով:
-Այն հե­տաք­րք­րու­թյու­նը, որ կար մշա­կույ­թի, կոնկ­րետ թատ­րո­նի նկատ­մամբ 20-30 տա­րի ա­ռաջ, հի­մա չկա: Այն ժա­մա­նակ թատ­րո­նը խա­ղում էր ա­մի­սը 25-30 ներ­կա­յա­ցում, բո­լոր տոմ­սե­րը սպառ­վում էին նա­խօ­րոք: Այ­սօր սա անհ­նար է ոչ միայն մար­զում, այլև Երևա­նում: Ոչ մի թատ­րոն ա­մեն օր ներ­կա­յա­ցում չի խա­ղում: Երևա­նի մա­սով բա­ցատ­րու­թյու­նը թող­նում եմ մի կողմ, բայց մար­զե­րի մա­սին կա­րող եմ ա­սել, որ պատ­ճառ­նե­րից գլ­խա­վո­րը բնակ­չու­թյան թվի նվա­զումն է: Ե­թե նախ­կի­նում Վա­նա­ձո­րում կար ա­վե­լի քան 200 հա­զար բնակ­չու­թյուն, հի­մա պատ­կե­րը սար­սա­փե­լի է. բնակ­չու­թյան թի­վը կազ­մում է 60-70 հա­զար: Մենք հի­մա խա­ղում ենք ա­մի­սը 8-10 ներ­կա­յա­ցում, հիմ­նա­կա­նում՝ լեփ-լե­ցուն դահ­լիճ­նե­րում: Սա լավ է Վա­նա­ձո­րի նման քա­ղա­քի հա­մար, բայց մեծ հաշ­վով գո­հա­ցու­ցիչ չէ: Ես չեմ կա­րող պար­ծե­նալ ու կեղծ ճա­ռեր ա­սել այն մա­սին, թե մար­զե­րում մշա­կույ­թը ծաղ­կում է: Պար­զա­պես մար­զե­րում կան մար­դիկ, ո­րոնք ա­մեն գնով պահ­պա­նում են մշա­կույ­թը, ո­րոնց հա­մար դա կյան­քի ի­մաստ է: Եվ փառք Աստ­ծո, որ կան այդ­պի­սի մար­դիկ:
-Մեր երկ­րում կա­տար­ված քա­ղա­քա­կան փո­փո­խու­թյուն­նե­րից հե­տո խոս­վում է ար­տա­գաղ­թի կա­սեց­ման, ան­գամ ներ­գաղ­թի մա­սին: Այս ի­մաս­տով փո­փո­խու­թյուն չե՞ք տես­նում:
-Դեռ չեմ տես­նում: Սպա­սում էի, որ այդ­պես պի­տի լի­նի, բայց դեռ այդ­պես չէ: Հե­ղա­փո­խու­թյու­նից ո­րոշ ժա­մա­նակ անց ինձ մո­տե­ցան մար­դիկ և բնու­թա­գիր խնդ­րե­ցին: Պարզ­վեց՝ ո­րո­շել են մեկ­նել երկ­րից և ի­րենց պետք է, որ քա­ղա­քի ան­վա­նի մարդ­կան­ցից դրա­կան բնու­թագ­րեր ստա­նան: Այն­պես որ, ար­տա­գաղ­թի ըն­թաց­քը կանգ չի ա­ռել: Եվ որ­քան ազն­վո­րեն սա խոս­տո­վա­նենք, այն­քան լավ. սա մեր բո­լո­րի ցավն է: Ինձ հա­մար, հա­մե­նայն դեպս, մեծ ցավ է: Որ­քան շատ եմ մտա­ծում այս մա­սին, այն­քան տխ­րում եմ: Եր­բեմն Մկր­տիչ Ար­մե­նի «Հեղ­նար աղ­բյու­րի» հե­րո­սի նման ինքս ինձ ա­սում եմ. «Հը­բը կյանքս ըն­չի՞ ան­ցավ»: Այդ պրո­ցե­սը կանգ­նեց­նե­լու կամ նվա­զեց­նե­լու ճա­նա­պարհ­նե­րը շատ են, և մշա­կույ­թի գոր­ծիչ­նե­րը նույն­պես այս­տեղ ա­նե­լիք ու­նեն: Ես, օ­րի­նակ, իմ աշ­խա­տան­քով փոր­ձում եմ կա­րո­ղա­ցածս ա­նել: Ոչ միայն ես, այլև ամ­բողջ թատ­րո­նը՝ ա­բե­լյան­ցի­ներս ենք դա ա­նում, բայց միայն մե­զա­նով չէ, շա­տե­րը պի­տի փոր­ձեն քայ­լեր ձեռ­նար­կել, որ­պես­զի կանխ­վի ար­տա­գաղ­թը: Երբ տես­նում եմ, որ քա­ղա­քում մի փո­ղոց ար­դեն բա­րե­կարգ­ված է, և մե­քե­նան հան­գիստ երթևե­կում է, լավ եմ զգում: Բայց տես­նում եմ մի այլ փո­ղոց, ո­րը խար­խուլ վի­ճա­կում է, սիրտս ցա­վում է: Մե­զա­նում մի վատ բան կա: Մենք ու­զում ենք՝ ա­մեն ինչ միան­գա­մից լի­նի: Հաս­կա­ցանք, ե­ղավ հե­ղա­փո­խու­թյուն, բայց հո չի՞ կա­րե­լի մտա­ծել, թե քնե­ցինք-արթ­նա­ցանք, և ա­մեն ինչ պի­տի լավ լի­նի: Սա մեզ հա­տուկ մտա­ծե­լա­կերպ է և սխալ, բա­ցա­սա­կան մտա­ծե­լա­կերպ է: Մի շատ վատ բան էլ կա մեր մեջ. մենք ինք­ներս մեզ շատ ենք ու­տում: Շատ ենք քրք­րում ի­րար: Սա տես­նում է ար­տա­քին աշ­խար­հը, այն թշ­նա­մի բա­նա­կը, որ մեզ ու­զում է ոչն­չաց­նել: Եվ ի­հար­կե, ե­թե երկ­րի ներ­սում կա այս բա­նը, թշ­նա­մին ու­րա­խա­նում է ու փոր­ձում ա­մեն ինչ ա­նել, որ դա ա­վե­լի շա­տա­նա, ա­վե­լի խո­րա­նա: Մենք վեր­ջա­պես պի­տի հաս­կա­նա՞նք սա, թե՞ ոչ: Ինչ­քա՞ն պի­տի ինք­ներս մեզ կր­ծենք: Հայտ­նի նա­խա­դա­սու­թյու­նը՝ «Հայ ժո­ղո­վուրդ, քո փր­կու­թյու­նը քո միաս­նա­կան ու­ժի մեջ է», միայն ա­սում ենք, բայց շատ քիչ բան ենք ա­նում, որ դա կա­յա­նա: Ես նի­հի­լիստ չեմ, ես շատ լավ բա­ներ եմ տես­նում այ­սօր: Ես միշտ ապ­րել եմ շատ հա­մեստ կյան­քով, հի­մա էլ շա­րու­նա­կում եմ այդ­պես ապ­րել: Դղյակ­ներ, չգի­տեմ ինչ հարս­տու­թյուն չեմ ու­նե­ցել, չու­նեմ, ինձ պետք էլ չէ: Եվ պատ­րաստ եմ ա­վե­լի քիչ բան ու­նե­նա­լու, միայն թե չորս կողմս ինչ-որ դրա­կան փո­փո­խու­թյուն լի­նի: Մենք շատ ծանր բա­նե­րից ենք ա­զատ­վել, ի­րոք: Չեմ ու­զում շատ ծա­վալ­վել այս թե­մա­յով, բայց միայն մի բան եմ խնդ­րում իմ ժո­ղովր­դից՝ համ­բե­րա­տար լի­նել: Չի կա­րե­լի մտա­ծել, որ հենց վա­ղը պի­տի ու­նե­նաս այն ա­մե­նը, ինչ քեզ պետք է: Դեռ պի­տի շատ աշ­խա­տենք, շատ ստեղ­ծենք, որ մեր բո­լոր ցան­կա­ցած­ներն ու­նե­նանք:
-Ոչ մե­կի հա­մար նո­րու­թյուն չէ, որ թատ­րո­նի աշ­խա­տա­վար­ձե­րը խիստ խոր­հր­դան­շա­կան են: Դե­րա­սան­նե­րի կեն­սա­կան պա­հանջ­ներն ինչ­պե՞ս են հա­մա­տեղ­վում ի­րենց աշ­խա­տա­վար­ձե­րի հետ:
-Մեծ դժ­վա­րու­թյամբ: Չեմ էլ ու­զում ա­սել, թե ինչ­քան են թատ­րո­նի աշ­խա­տա­վար­ձե­րը: Թող մեր հան­դի­սա­տե­սը չի­մա­նա այդ թվե­րը:
-Չեմ կար­ծում՝ այդ­քան ան­տե­ղյակ են:
-Երևի: Ցավն այն է, որ ես այ­սօր դե­րա­սա­նին չեմ կա­րո­ղա­նում ա­սել՝ չի կա­րե­լի բա­ցա­կա­յել փոր­ձից, ներ­կա­յա­ցու­մից և գնալ այլ գոր­ծի: Ա­ռաջ ար­գե­լում էի, բայց հի­մա հաս­կա­նում եմ, որ կյանքն իր օ­րենք­ներն է թե­լադ­րում, և պետք է դրանց հետ հաշ­վի նս­տել: Հի­շում եմ, երբ խոր­հր­դա­յին տա­րի­նե­րին Սուն­դու­կյա­նի թատ­րո­նում իմ դիպ­լո­մա­յին բե­մադ­րու­թյունն էի ա­նում, փոր­ձի ա­վար­տին դե­րա­սան­ներն ինչ-որ ան­հան­գիստ շտա­պո­ղա­կա­նու­թյան մեջ էին լի­նում: Մե­կը գնում էր ռա­դիո, մյու­սը՝ հե­ռուս­տա­տե­սու­թյուն, եր­րոր­դը՝ պոե­զիա­յի ե­րե­կո­յի: Բայց այդ ա­մե­նը չէր խան­գա­րում նրանց հիմ­նա­կան աշ­խա­տան­քին թատ­րո­նում: Ոչ մե­կի մտ­քով չէր անց­նում թատ­րո­նի աշ­խա­տան­քը հար­մա­րեց­նել մյուս գոր­ծե­րին: Հի­մա հա­կա­ռակ պատ­կերն է: Շատ դեպ­քե­րում դր­սի աշ­խա­տան­քի դի­մաց վար­ձատ­րու­թյու­նը ան­հա­մե­մատ մեծ է թատ­րո­նի աշ­խա­տա­վար­ձից, և դե­րա­սանն ընտ­րու­թյուն չու­նի: Ի­րենց հաշ­վին օ­րեր են վերց­նում, շա­բաթ­ներ: Բայց երբ միա­ժա­մա­նակ մի քա­նիսն են բա­ցա­կա­յում, թատ­րո­նի աշ­խա­տան­քը կանգ է առ­նում: Ծանր է վի­ճա­կը, և մենք համ­բե­րում ենք: Ինչ­քան կդի­մա­նանք, չգի­տեմ: Երբ ա­ռաջ մարդ­կանց որևէ կոչ­ման էին ներ­կա­յաց­նում, մենք չէինք կարևո­րում: Բայց հի­մա ես դա շատ կարևոր եմ հա­մա­րում. այս­պի­սի պայ­ման­նե­րում աշ­խա­տող մարդ­կանց գո­նե այդ­կերպ պետք է գնա­հա­տել, և ես ու­զում եմ ա­սել՝ մտա­ծեք մար­զա­յին թատ­րո­նի աշ­խա­տող­նե­րի մա­սին և շատ լուրջ մտա­ծեք:
Զրույ­ցը վա­րեց
Կա­րի­նե ՌԱ­ՖԱ­ՅԵ­ԼՅԱ­ՆԸ
Հ.Գ. Վա­հե Շահ­վեր­դյա­նի հետ հար­ցազ­րույ­ցը կա­յա­ցել է հա­մա­վա­րա­կի հա­յաս­տա­նյան բռն­կու­մից և ինք­նա­մե­կու­սաց­ման կեն­սա­կեր­պին անց­նե­լուց ա­ռաջ: Այս է պատ­ճա­ռը, որ զրույ­ցում չկա անդ­րա­դարձ օ­րախն­դիր այդ թե­մա­յին:

Դիտվել է՝ 8429

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ